1/ Nhân giống hoa thược dược.
Có 4 cách nhân giống:
a. Nhân giống bằng hạt.
Chọn giống: Như tất cả mọi loại hoa khác việc chọn giống rất quan trọng ảnh hưởng lớn đến chất lượng khi hoa trưởng thành và thu hoạch.Hạt giống hoa thược dược các loại có thể tìm mua tại cửa hàng hạt giống cây trồng.
Việc gieo hạt đòi hỏi thời gian lâu dài (100 – 120 ngày). Hạt gieo sẽ nảy mầm sau 7 – 8 ngày, nếu trời lạnh có thể đến 10 ngày, có thể bứng cây con đưa trồng lại sau 20 – 25 ngày. Hiện nay việc gieo hạt chỉ thực hiện khi lai tạo được giống mới qua thụ phấn.
b. Nhân giống bằng củ.
Sau vụ Tết, ngoài việc giữ lại một số chậu để sau này lấy chồi giâm cành, cũng có thể để giống bằng củ. Muốn như vậy sau khi cắt hoa, tiếp tục chăm sóc chậu thược dược thêm một thời gian từ 20 – 25 ngày để cho củ bên dưới to thêm và già. Khi thu gom củ phải cần thận trọng không cho trầy xước, củ có thể bị ung thối. Sau khi đã rũ bớt nước dễ bảo quản. Chỗ bảo quản cần giữ sạch sẽ, thoáng gió, củ có tóp bớt nhưng sau này mầm sẽ nẩy mạnh và rất nhanh sau khi đem giâm vào đất.
Việc trồng bằng củ phải thực hiện qua hai giai đoạn: trước hết giâm củ cho mọc chồi sau đó tách chồi giâm lại để nhân thêm cây con. Cứ 20 – 25 ngày có thể tách một đợt, đọt non giâm lại.Một củ có thể cho được 50 mầm non suốt vụ mùa.Điều ghi nhớ khi giâm củ phải kiểm tra lại xem trên đầu củ có còn mắt lá nào không.Nếu không còn thì củ chỉ ra rễ mà không có mầm.Giai đoạn 2, giâm tược non mỗi khi tỉa từ củ được thực hiện như giâm đọt non sau đây.
c. Giâm cành.
Phương pháp này đơn giản, dễ làm, không đòi hỏi kỹ thuật phức tạp, bà con nông dân có thể tự sản xuất được cây giống có chất lượng mà vẫn giữ được những đặc tính di truyền tốt cho giống gốc. Qui trình gồm các bước:
Chuẩn bị vườn cây mẹ: nếu cần trồng từ 15 – 20 ha hoa thược dược cần có 1 ha vườn giống cây mẹ đảm bảo chất lượng, sạch sâu bệnh. Ngoài tiêu chuẩn của vườn sản xuất hoa, việc bố trí lực chọn vườn cây mẹ phải đảm bảo các yêu cầu kỹ thật như cao ráo, kín gió, gần đường để thuận tiện cho việc vận chuyển, bảo quản mầm non và nếu có điều kiện nên làm nhà che bằng nylon để tránh mưa to, gió lớn, nắng nóng…. Những mầm cây mẹ được chọn là những giống nhập nội, từ nuôi cấy mô tế bào hoặc từ các mầm ngoài vườn sản xuất ra rễ nhiều, khỏe mạnh, không bị sâu bệnh được trồng với khoảng cách 15 x 15cm (mật độ 400.000 cây/ha). Sau trồng từ 12 đến 15 ngày tiến hành bấm ngọn lần 1 để cây ra nhiều nhánh và 20 ngày sau lại bấm ngọn lần 2. Sau 2 lần bấm ngọn từ 1 cây mẹ ban đầu sẽ cho ra từ 9 đến 15 ngọn có thể cắt đem giâm.Lần bấm ngọn này cũng có tác dụng tạo tán, tạo mầm cho cây. Sau đó cứ 15 – 20 ngày lại thu được 1 lứa mầm. Như vậy, từ 1 cây có thể cho tới 50 – 70 mầm.Với mức độ bấm ngọn và cắt mầm như vậy trong 1 vụ từ 4 – 6 tháng, 1 ha cây mẹ có thể cung cấp từ 6 – 8 triệu chồi giâm đủ trồng từ 15 – 20 ha.
Chuẩn bị nhà giâm cành: Nếu có điều kiện thì sử dụng các nhà giâm cố định bằng nhà kính, nhà lưới với các thiết bị điều tiết ánh sáng, gió, nhiệt độ, độ ẩm là tốt nhất. Ngoài ra bà con có thể tự thiết kế nhà giâm cách đơn giản bằng các vật liệu rẻ tiền như các thanh tre uốn thành hình vòng cung có độ vòm dài từ 2,2 – 2,5m, cao từ 1,8 – 2m có che phủ bằng 2 lớp nylon có tác dụng hạn chế cường độ ánh sáng và làm giảm nhiệt độ, hạn chế mưa gió và giữ ẩm bên trong. Chọn những cành giâm bánh tẻ, không quá già, không quá non, có sức sống khỏe với chiều dài từ 6 – 8cm, có từ 3 – 4 lá xanh tốt, không bị sâu bệnh để đem giâm. Cành to, lá nhiều thì giâm thưa (3 x 3cm = 1.000 cành/m2 ); cành nhỏ, ít lá giâm dày hơn (2,5 x 2,5cm = 1.500 cành/m2 ); mùa thu giâm dày hơn mùa hè.
Xử lý cành giâm: Cắt cành giâm vào buổi sáng, đem xử lý và giâm ngay để tránh mất nước, cây héo sẽ ảnh hưởng đến ra rễ. Sử dụng các chất kích thích sinh trưởng như IAA, IBA hoặc NAA pha loãng nồng độ từ 25 đến 50ppm, nhúng gốc cành vào dung dịch trong 10 – 15 giây để kích thích cây nhanh ra rễ.
Giâm cành: Cắm gốc cành sâu 1,5 – 2cm trên nền luống hoặc trong các khay nhựa chuyên dụng có chứa đất sạch. Có thể giâm bằng hai cách: giâm khô (cắm gốc cành vào cát sạch rồi tưới nước) hoặc giâm ướt (tưới đẫm nước cho cát ẩm rồi giâm cành). Thời gian cho cành giâm ra rễ khoảng từ 10 – 15 ngày tùy theo thời tiết (mùa nóng và mùa lạnh mất từ 15 – 20 ngày, những tháng mát mẻ chỉ mất từ 7 – 10 ngày) do đó cần căn cứ thời vụ trồng sản xuất để bố trí giâm cành cho thích hợp. Thường xuyên tưới đủ nước bằng cách phun sương cho cành giâm nhanh ra rễ (những ngày đầu phun 3 – 4 lần /ngày, những ngày sau phun giảm dần nhưng vẫn đảm bảo cho lá luôn xanh tươi). Cắt bỏ những lá vàng, lá già, phun bổ sung phân bón lá khi cành đã hồi phục và ra rễ cho cây sinh trưởng tốt. Sau 12 – 15 ngày kể từ khi giâm, mỗi cây cho 3 – 5 rễ dài 2 – 3cm, lá ổn định là có thể bứng đem trồng ra vườn sản xuất được.
d. Nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào.
Được thực hiện trong những phòng thí nghiệm khép kín với các khâu kỹ thuật phức tạp, liên hoàn và cũng là phương pháp khoa học hiện đại nhằm phục vụ cho sản xuất với qui mô công nghiệp lớn.Ưu điểm của phương pháp nhân giống nuôi cấy mô là cho hệ số nhân giống rất cao, cây đều, sạch bệnh, chất lượng cây giống cao, đồng nhất về mặt di truyền. Qui trình được thực hiện qua các giai đoạn: khử trùng vật liệu (ngọn, mầm), tái sinh chồi, nhân nhanh cụm chồi để tạo cây hoàn chỉnh và trồng ra vườn sản xuất. Hiện nay phương pháp nuôi cấy mô được áp dụng với hầu hết các giống cây trồng để cung cấp cây giống có chất lượng cao với số lượng cho sản xuất.Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi kỹ thuật cao, các trang thiết bị hiện đại, đắt tiền nên chỉ được thực hiện ở những cơ sở sản xuất giống lớn như các trung tâm khoa học, các viện nghiên cứu.Nông dân có thể liên hệ với các cơ sở này để mua giống.
2/ Thời vụ- mật độ trồng.
Có thể trồng quanh năm, tuy nhiên để có hoa đẹp, trồng vào vụ Đông – Xuân là thích hợp nhất.
Cây cách cây 40 – 456cm.
3/ Bón phân (lượng phân bón cho 1Ha)
- 1,5 tấn phân chuồng hoai + 30 kg bánh dầu
- NPK 20-20-15: 15 kg
- DAP: 2 kg
- Supe lân/Lân vi sinh: 20 kg
- Kali Clorua: 5 – 7 kg
- Có thể bổ sung chế phẩm sinh học
Cách bón:
- Bón lót: 100% phân chuồng hoai + 100% Lân + 100% bánh dầu.
- Bón thúc 1: 8 – 10 ngày sau trồng 2 kg DAP tưới vào gốc + chế phẩm sinh học (theo khuyến cáo) + 5 kg NPK.
- Bón thúc 2: 18 – 20 ngày sau trồng 5 kg NPK + 3 – 4 kg KCI.
- Bón thúc 3: 35 – 37 ngày sau trồng 5 kg NPK + 2 – 3 kg KCI + chế phẩm sinh học (theo khuyến cáo).
II .Chăm sóc.
1/ Tưới nước, làm cỏ.
Tưới nước 1 lần/ngày.
Nhổ cỏ, vun và tưới giữ cho đất luôn đủ ẩm, hạn chế xới đất để tránh đứt rễ.
* Cần lưu ý thêm cách bấm ngọn, bấm một búp và một đôi lá là bấm nông, một búp và 2 – 3 đôi lá trở lên là bấm sâu. Bấm nông, các nhánh phát triển nhanh áp dụng vào nhựng năm rét đậm.Cây có thể lâu cho hoa, bấm nông sẽ mau cho hoa.
2/ Phòng trừ sâu bệnh.
a. Bệnh đốm lá:
Thường phát sinh vào mùa mưa, nóng trên lá xuất hiện các chấm vàng rồi lan ra thành đốm nâu tròn. Có thể dung dung dịch Bocdeaux 0,5% hoặc Zineb 0,1% để phòng trừ.
b. Bệnh thối rễ:
Chủ yếu do đất tích nước. Sau khi bị bệnh rễ thối đen có thể dùng rượu 600 rửa sạch rồi trồng lại.
c. Đối với nhện đỏ và rệp ống.
Có thể dung DDVP 0,05% để phòng trừ.
d. Nhện bám vào bệ mặt lá, cành cây, hút nhựa, làm khô cành, héo lá.
Sử dụng các loại thuốc như Comite, Nissorun 5 EC… để phun phòng trừ.
